Dit Vietnamese spreekwoord kwam afgelopen week bij me op tijdens een online uitwisseling over systemisch werk. Ik houd van spreekwoorden en gezegden. De symboliek, levenswijsheid of clichés gevangen in een paar woorden of beelden. En nog meer houd ik ervan om deze vanuit verschillende culturen naast elkaar te houden. De overeenkomsten ontdekken of juist de verschillen.
Het spreekwoord zou betekenen dat de liefde van een ouder voor een kind dieper, voller, meer is dan andersom, dan die van een kind voor een ouder. Omdat een ouder het kind gedragen, gevoed en gegeven heeft. Omdat het de natuurlijke beweging voor een kind is om zich los te maken, te nemen en te gaan. Daarom rolt een traan van boven naar beneden.
Ik vond het een mooi beeld, die rollende traan. Maar puzzelde nog best een tijd op de vertaling. Vooral op de mate of hoeveelheid van liefde moest ik kauwen; is dit zo? Alsof je dit met een onsje meer of minder kan afwegen. Door een systemische blik eroverheen te leggen, kreeg het spreekwoord wel meer diepte.
In deze zin, met slechts een traan, voel ik de stroom van het leven. En als ik mijn ogen sluit, zie ik de traditionele voorouderverering voor me. Altaartjes met foto’s, offers en wierook om de voorouders te eren en de kinderen mee te geven waar ze vandaan komen. Het vieren van herdenkingsdagen in plaats van verjaardagen. Ik zie mijn oma die haar dag startte met een kleine ceremonie en drie kopjes thee om haar voorouders te begroeten. Zou Daan van Kampenhout geïnspireerd zijn door dit spreekwoord toen hij de titel ‘de tranen van onze voorouders’ koos voor zijn boek over oud familie zeer en collectieve trauma’s?
Maar bij het schrijven van dit stukje bedenk ik dat tranen niet alleen vloeien bij verdriet. Tranen van liefde en trots zijn er ook. Zouden deze van de voorouders ook naar beneden rollen?